Spreker: Dr. R.J.M. Herber (History and Philosophy of Science, UU)
Onderwerp: Nico Bloembergen, meester van het licht — Hoe wordt u Nobelprijswinnaar?
De NGU lezingen zijn lezingen over vette natuurkundeonderwerpen georganiseert door het Natuurkundig Gezelschap te Utrecht. Als studenten zijn wij hier ook meer dan welkom. De lezingen zijn voor algemeen natuurkundig publiek en daarom ook goed te begrijpen voor eerste- en tweedejaars. Vanwege het late tijdstip sponsort de NGU pizza's voor de lezing. Helaas regelt de FysiCie dit keer geen gratis pizza, omdat wij de lezing zelf niet kunnen bijwonen in verband met tentamens. Volgende maand zijn er weer gratis pizza's!
Hieronder volgt wat informatie over het onderwerp wat wordt besproken.
Nico Bloembergen werd in 1920 geboren in Dordrecht. Vader was directeur van een kunstmestfabriek daar. Het gezin waarin Nico opgegroeide, verhuisde naar Bilthoven, bestond uit vier jongens en twee meisjes. Allen gingen naar het gymnasium. Vader Auke introduceerde een felle concurrentie tussen de kinderen. Nico werd voor enigszins achtergebleven beschouwd tot hij op zijn vierde een oom met schaken verslaat en ineens hele volzinnen spreekt. Het Utrechts Stedelijk Gymnasium is niet moeilijk voor hem en bij het eindexamen in 1938 hij is de beste van de klas met een gemiddelde van negen.
Nico gaat in Utrecht natuurkunde studeren; het moeilijkste vak volgens hem. De theoretische vakken vormen geen probleem, maar de practica kostte hem wat meer moeite. Hij slaagt cum laude voor het kandidaatsexamen en wordt door Leonard Ornstein besmet met de wetenschap. Na de verwijdering van de laatste door de Duitsers omdat hij jood is, legt Nico het doctoraalexamen cum laude af bij Léon Rosenfeld op 9 april 1943 net voor de sluiting van de Universiteit.
Nico bestudeert, terwijl hij ondergedoken is, kwantummechanica uit het boek van Kramers. Na de bevrijding solliciteert hij bij Harvard en wordt in 1946 als undergraduate aangenomen bij Edward Purcell die kernspinresonantie in vaste stof bestudeert. Purcell krijgt in 1952 de Nobelprijs hiervoor en Nico schrijft een uitbreid artikel dat zeer veel geciteerd wordt. Dit artikel vormt de basis voor zijn proefschrift bij Cor Gorter in Leiden in 1948. Nico krijgt een aanstelling bij Harvard en begint onderzoek in de laserspectroscopie. Hij introduceert het drietraps pompprincipe dat tegenwoordig in elke laser zit. Na ontdekking van de niet-lineaire optica beschrijft Bloembergen de theorie en krijgt hier de Nobelprijs voor.
Hij treedt nog op als medevoorzitter dat op wetenschappelijke gronden het Star Wars project van president Ronald Reagan afbreekt. Bloembergen overlijdt in september 2017.
Auteur dr. Rob Herber was als Universitair Hoofddocent verbonden aan het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. Hij ontwikkelde onder andere methoden en apparatuur voor atoomspectrometrie. Tegenwoordig is hij gastmedewerker bij History and Philosophy of Science van de Universiteit Utrecht.
